Subsidie

Voor het project ontvingen we subsidie van de gemeente Meerssen en Leader (Provincie Limburg).
Een groot deel van de werkzaamheden konden we als vrijwilligers zelf uitvoeren. Metselwerk, voegwerk en de bouw van de serre werden uitbesteed.

Projectvoortgang

Juli 2023

Het restaureren van de monumentale muren is inmiddels flink gevorderd. De kolom bij de hoek van de tussenmuur is volledig nieuw opgemetseld (foto links). Ook de 'plint' van de serre is inmiddels gereed. Deze staat precies op de nog bestaande fundering van de vroegere plint. Rechts achteraan het muurtje langs de trap naar de kelder onder de serre. Zowel de trap als de kelder is geconserveerd (onder de grond). Deze worden, net als de waterbak niet verder hersteld omdat ze niet zullen worden gebruikt. De kelder is niet meer dan een grote muurkast en we beschikken over bronwater. De plint is afgedekt met een plaat van hardsteen. De serre wordt hier straks op geplaatst. 

Augustus 2023

De restauratie van de monumentale moestuinmuren is inmiddels ver gevorderd. De bouwvallige muurgedeelten zijn opnieuw opgemetseld in kruisverband en Vlaams verband. De metselaar heeft goed opgelet en deze technieken weer toegepast in de verschillende muurgedeelten. Inmiddels is het voegwerk al voor de helft klaar en is het mergelwerk, de plaatsing van mergelkappen op de muren en mergelpetten op de kolommen, nagenoeg gereed.

September 2023

De serre is gereed, precies op tijd voor de open dagen op 9 en 10 september. Het is een juweel. De serre is precies zoals deze in 1907 was gebouwd. Serrebouwer De Visscher uit Beerse in België heeft ons goed begrepen en ons vakkundig geadviseerd. We zijn drie keer bij hen op bezoek geweest en hebben over alles kunnen overleggen. Daarbij ging het onder andere over de  gewenste boog, de versterkingsribben, de mogelijkheid om te ventileren, de conservering en kleur, de gootconstructie, of en hoe een zonwering is te realiseren en nog veel meer.

Nadat op locatie alles was ingemeten heeft hun dochterbedrijf in Polen de staalconstructie als bouwpakket samengesteld. De gehele constructie is daar in elkaar gezet, vooral om te controleren of alles klopte. Daarna ging het pakket op transport en is in België gestraald, voorzien van een zinklaag en afgewerkt met een poedercoating. Alles is naar De Kwallef vervoerd en in een weekje is de staalconstructie gemonteerd. De Visscher gebruikt standaard dubbel glas. Eerst waren we huiverig, maar we werden deskundig geïnformeerd en we raakten ervan overtuigd dat dit vooral ook veiliger is. Het glas is in repen van ongeveer 25 cm hoogte gemonteerd op koperen haakjes en vervolgens afgekit in dezelfde kleur als het staal. De dubbele deur in de zijwand is keurig afgewerkt en ook de raampjes zijn perfect uitgevoerd.

Heel apart is de hoek achteraan. Die is niet haaks, daarom zijn speciale passtukken gemaakt en regenwaterdicht afgewerkt. De vloer wordt gemaakt van een speciaal soort gravel en afgezet met betonnen bandjes. De plantvakken worden aangevuld met grond, scherp zand en compost. Dan komen er nog werktafels en een waterinstallatie om de kweekproducten te besproeien. Begin 2024 kan de serre in gebruik worden genomen. We gaan ons pootgoed voorkweken en achter in de serre telen we straks onder andere tomaten en komkommers.

November 2023

De werkzaamheden vorderen gestaag. De muren aan de binnenzijde van de boomgaard zijn gereed. De nieuwe mergelkappen zijn gemonteerd en het voegwerk aan de binnenzijde is klaar. De achterzijde (de kant van onze achterburen) moet nog geheel worden uitgekapt en opnieuw gevoegd. Het plan is dit in het vroege voorjaar van 2024 uit te voeren. Het gehele oppervlak van de toekomstige boomgaard was tamelijk vervuild met bouwresten en ander spul. Het lag er bepaald niet vlak bij. We hebben het perceel nauwgezet schoongemaakt. Vervolgens heeft een loonwerker het terrein vakkundig bewerkt en ingezaaid met een grasmengsel, geschikt voor ons doel. Het ligt er nu bij als een biljartlaken. Het kan zo rustig blijven liggen gedurende de winter, dan is de grasmat in het komend voorjaar optimaal.

We hadden de bomen besteld met de bedoeling deze begin november te kunnen planten. ook dat is goed gelukt. Met redelijk droog weer was het betreden van de verse grasmat geen probleem. De bomen staan. Het zijn 3 hoogstam appelbomen (Gala, Ecolette en Gronsvelder Klumpke), 3 hoogstam perenbomen (Kruidenier, Concorde en Beurre de Merode), 1 hoogstam abrikoosboom (Gold-Cat) en 4 hoogstam pruimenbomen (Hauszwetsche, Monsieur Hatif, Reine Claude d'Halthan en Mirabelle de Nancy). Daarnaast is er op wens van de familie Curfs een hazelnoot geplant. Deze hoort erbij in een boomgaard als de onze. Het project schiet aardig op. Volgend voorjaar zal alles klaar zijn.

April 2024

Restauratie moestuinmuren gereed. In de 18e en 19e eeuw waren er bij kastelen en kloosters als vanzelfsprekend moestuinen. Men was vooral zelfvoorzienend, men beschikte over deskundig personeel of men was zelf goed bekend met het telen van groenten en fruit. Algemeen is dat deze 'nutstuinen' nogal ruim van opzet waren en apart lagen van de sier- of lusttuin. Ze waren meestal omring door hagen en of gemetselde muren. 

De muren waren er om meerdere redenen. De moestuin had zo een duidelijke afscheiding: er kon niet zomaar iemand dit privé-gebied binnentreden. Immers kastelen en kloosters lagen veelal afgelegen. Meer nog was het een degelijke kering tegen klein en groot wild. Everzwijnen, hazen en konijnen kunnen veel schade aanrichten. Een bijkomend voordeel is dat de moestuinmuren (meestal aan de noord- en oostzijde gebouwd) beschutting gaven tegen weer en wind en zo voor een warmer microklimaat zorgden.

Rijksmonument

De moestuinmuren bij de Kwallef van Vliek zijn Rijksmonument met nr. 470148 en zijn in de officiële documenten als volgt omschreven:

MOESTUINMUREN. Rechthoekige 19e- of laat 18e-eeuwse moestuinmuren, die twee aan de ZO-zijde van de oprijlaan en aan de NW-zijde van de straat Vliek grenzende rechthoekige voormalige moestuinen gedeeltelijk omlijsten. Van de westelijke moestuin zijn de muren aan de NW- en NO-zijde door bakstenen pijlers met mergelstenen afdekplaten geleed, terwijl de scheidingsmuur tussen deze en de oostelijke moestuin vlak is afgewerkt. Aan de zijde van de oostelijke moestuin is deze scheidingsmuur van enkele steunpijlers voorzien. De muur aan de NO-zijde van de oostelijke moestuin is vlak afgewerkt. Van de muur aan de ZO-zijde van deze tuin is alleen het gedeelte, dat de tuin naar de Catharinastraat keert bewaard gebleven; deze keermuur zet zich aan de NO-zijde van de moestuinen nog een stukje langs de straatweg 'Vliek' voort". Vreemd is dat op kadastrale tekeningen de muren niet zijn vermeld. De muren zijn opgebouwd uit veldbrandstenen en afgedekt met mergelkappen. Ze zijn onder te verdelen in 4 muurdelen, van ongeveer 30m, totaal ±125 m. Langs de huidige lindelaan (voorheen laan van Amerikaanse eiken) en langs de straat ontbreekt een muur en heeft waarschijnlijk  nooit een muur gestaan. De toegang was aan de zijde van de straat, tegenover het kasteel, een eenvoudig trapje met metalen hek. De keuken van het kasteel was ook gelegen langs de straat, dus logistiek gezien heel handig. De 4 muurdelen zijn onderling nogal verschillend. Aannemelijk is dat deze muurdelen niet gelijktijdig zijn gebouwd.

Muurdeel 1. Dit muurdeel is van steens metselwerk in overwegend 'Vlaams verband'. De afdekking is van mergelkappen. In de muur zijn penanten opgenomen van telkens 38 cm breedte en hoog 2.75 m.
Muurdeel 2. Deze muur is vrij recent deels opnieuw opgebouwd, in zgn 'wild verband'. De muur is gelijk aan muurdeel 1, steens metselwerk met penanten hoog 3.00 m. en eveneens afgedekt met mergelkappen. Dit muurdeel was aan de achterzijde slecht en is goed gerepareerd. Een penant met naastliggend metselwerk was instabiel. Dit is goed gestabiliseerd en aan de boomgaardzijde fraai verstevigd met een steunbeer tegen de penant.